Als je denkt aan het wijnmaak proces, dan zien veel mensen al gelijk de rijen houten vaten voor zich die in de kelder van de wijnmaker liggen opgeslagen. Maar niet elke wijn komt in zo’n vat terecht. Sommige wijnen zitten in stalen of betonnen tanks of vaten en zien tijdens het hele proces geen houtsplinter. Of een wijnmaker wel of geen hout gebruikt, bepaalt ook voor een deel de smaak van de wijn. Want houtopvoeding, zoals dat zo mooi verwoord wordt, is zeker van invloed op de aroma’s. Maar hoe zit dat nou eigenlijk?

Houten vaten

Al van oudsher wordt er hout gebruikt. Toen er nog geen flessen waren, werd de wijn in tonnen vervoerd en bewaard. Maar het is niet uit nostalgie dat we vandaag de dag nog steeds wijnen ‘hout meegeven’. Hout zorgt namelijk voor extra structuur in een wijn door er zo (extra) tannine aan toe te voegen. Voor rode wijnen heeft het nog een extra voordeel, de kleur van de wijn wordt erdoor gestabiliseerd. Houten vaten geven ook extra smaak af, denk aan aroma’s als toast, vanille en kokos.

Soorten hout

Wat voor smaak hangt ook nog eens af van het type hout. Over het algemeen wordt er eikenhout gebruikt. De twee meest voorkomende soorten zijn Europees eiken en Amerikaans eiken. In Europa is wijnland Frankrijk een grote houtleverancier. Europees hout is duurder dan Amerikaans hout en dat heeft alles te maken met de poreusheid van het hout. Het moet daardoor anders vervaardigd worden, waardoor er minder vaten uit één boom kunnen komen en het ook nog meer werk is. Deze twee soorten hout geven ook nog eens andere aroma’s af. Europees hout geeft toast en vanilletonen af, terwijl Amerikaans eiken meer zoete vanille en kokosaroma’s afgeeft. Sommige wijnmakers zijn fan van beide houtsoorten en steken hun wijn nog wel eens over van een vat gemaakt van Europees eiken naar een vat van Amerikaans eiken. Of andersom.

Smokkelen

Omdat veel mensen houttonen in hun wijn erg aangenaam vinden en wijnen er een extra dimensie van krijgen, willen veel wijnmakers hun wijn toch wat hout meegeven. Maar hout is duur en dus is er ook een soort van smokkel tactiek. Niks illegaals aan overigens, maar wijnmakers kunnen er ook voor kiezen om houten staven of houtsnippers in hun tanks te dompelen om zo de ‘houtsmaak’ aan de wijn te geven.

Money, money, money

Een wijnvat kost honderden en soms duizenden euro’s. Amerikaans eiken is door de wijze van vervaardigen goedkoper dan Europees eiken, maar geeft wel weer andere aroma’s af. De wijnmaker moet dus kiezen wat hij wil met zijn wijn, of wat mag volgens de wet. In sommige streken is alles aan strenge regels gebonden om aan de hoge eisen van die streek te voldoen. De extra kosten worden natuurlijk doorberekend aan de consument. Zo is het dus niet gek dat je voor een fles wijn die houtopvoeding heeft gehad zo twee euro meer betaalt dan voor een wijn zonder houtopvoeding of eentje die is gefermenteerd met een paar houten staven in de tank.

Testen

Wil je zelf eens testen wat houtopvoeding met smaak kan doen? Dan kun je een paar flessen Rioja in huis halen, het liefst allemaal van hetzelfde wijnhuis, en die testen op de hoeveelheid hout die de wijn heeft gehad en hoe lang de wijn heeft gerijpt. Bij Rioja wijnen is dat simpel van het etiket af te lezen. Je hebt namelijk de termen: Joven, Crianza, Reserva en Gran Reserva. In de Spaanse wijnstreek Rioja wordt trouwens over het algemeen gebruik gemaakt van Amerikaans eiken, de belangrijkste druif is tempranillo.

Joven €: Weinig tot geen houtopvoeding. Deze wijnen worden het jaar na de oogst op de markt gebracht.

Crianza €€: Minimale rijping van 12 maanden in eikenhouten vaten en daarna nog eens een jaar in de fles.

Reserva €€€: Minimale rijping van 12 maanden in eikenhouten vaten en daarna nog eens twee jaar in de fles.

Gran Reserva €€€€: Minimale rijping van 24 maanden in eikenhouten vaten en daarna nog eens drie jaar in de fles.

Meer Wijndummy